Podstawowa rola pedagoga szkolnego to przede wszystkim analiza sytuacji wychowawczej w szkole. Obszary działania pedagoga szkolnego obejmują w zasadzie wszystkie płaszczyzny szkolnego życia.
Pedagog szkolny:
- udziela uczniom pomocy w eliminowaniu napięć psychicznych nawarstwiających się na tle niepowodzeń szkolnych,
- udziela porad uczniom w rozwiązywaniu trudności powstających na tle konfliktów rodzinnych,
- udziela porad i pomocy uczniom posiadającym trudności w kontaktach rówieśniczych i środowiskowych,
- przeciwdziała skrajnym formom niedostosowania społecznego młodzieży,
- rozpoznaje warunki życia i nauki uczniów sprawiających trudności w realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego,
- udziela pomocy uczniom w prawidłowym wyborze zawodu i kierunku dalszego kształcenia,
- udziela rodzicom i opiekunom prawnym pomocy i porad w rozwiązywaniu trudności wychowawczych,
- udziela pomocy wychowawcom i nauczycielom w ich pracy z uczniami sprawiającymi trudności wychowawcze i dydaktyczne,
- organizuje opiekę i pomoc materialną uczniom opuszczonym, osieroconym, uczniom z rodzin patologicznych, wielodzietnych, uczniom wychowującym się w rodzinach o szczególnie trudnej sytuacji materialnej,
- wnioskuje o kierowanie spraw uczniów z rodzin zaniedbanie środowiskowo do odpowiednich sądów dla nieletnich prowadzi zajęcia profilaktyczne dla młodzieży.